De Belg won 11 grote rondes, 19 monumenten en drie wereldtitels op de weg bij de elite in zijn 18-jarige profcarrière tussen 1965 en 1978.
Eddy Merckx wordt beschouwd als de beste wielrenner aller tijden en won 525 wedstrijden op de internationale kalender in zijn 18-jarige professionele wielercarrière, waaronder 11 grote rondes, alle vijf monumenten, drie wereldkampioenschappen en diverse overwinningen op de baan.
Veel mensen kennen hem simpelweg onder zijn bijnaam ‘de Kannibaal’, vanwege zijn onbedwingbare drang naar overwinningen. Zijn overwinningen bestrijken alle soorten terrein en wedstrijdtypes, wat zijn kracht en uithoudingsvermogen aantoont, niet alleen in het aantal wedstrijden, maar ook in de kwaliteit van de overwinningen.
Merckx vierde zijn 80e verjaardag op 17 juni, en de wielerwereld herinnerde zich zijn carrière, zijn leven, zijn honger naar succes en zijn unieke, verbazingwekkend bescheiden en vriendelijke karakter.
Édouard Louis Joseph, Baron Merckx werd geboren in Vlaanderen op 17 juni 1945.
Als klein kind beoefende hij verschillende sporten, waaronder tennis en voetbal, maar hij gaf de voorkeur aan fietsen. Hij begon als tiener met wielrennen en won zijn eerste wedstrijd op 16-jarige leeftijd. Het jaar daarop won hij de nationale amateurtitel op de weg. Twee jaar later, in 1964, won hij zijn eerste van twee Belgische nationale amateurtitels op de baan in de ploegkoers, samen met Patrick Sercu, en vertegenwoordigde hij België op de Olympische Spelen in het wielrennen.
In het seizoen 1965 werd hij profwielrenner en won hij een handvol wedstrijden met Solo-Superia. In 1966 stapte hij over naar het team Peugeot-BP-Michelin en won hij zijn eerste grote eendagswedstrijd, Milaan-San Remo. Twee jaar later won hij met Faema de Giro d’Italia, zijn eerste grote rondetitel. Hij zou daarna nog vier Giro’s winnen, plus vijf keer de Tour de France en één keer de Vuelta a España.
De vijfvoudig Giro-kampioen is nog steeds recordhouder van het 77 dagen dragen van de roze trui. In de periode tussen 1970 en 1974 won Merckx drie keer de Giro-Tour dubbel en één keer de Vuelta-Giro (in 1973, toen hij de Tour niet reed). In 1974 won hij een zeldzame drievoudige kroon, toen hij ook het WK wielrennen won. Hij is de enige renner die vandaag de dag nog steeds drie keer de Giro en de Tour in hetzelfde jaar heeft gewonnen; Fausto Coppi, Bernard Hinault en Miguel Induráin hebben die prestatie twee keer volbracht.
Een van zijn grootste successen, 34 etappezeges in de Tour de France, werd in 2024 overtroffen door de Britse sprinter Mark Cavendish, die zijn 35e etappezege in de Tour behaalde. Terwijl Cavendish zijn etappezeges in 10 edities van de Franse Grote Ronde in sprintfinishes verzamelde, behaalde Merckx zeges in zes edities van de Tour in uiteenlopende disciplines, van klimdagen tot vlakke finishes en tijdritten.
Merckx won zijn eerste Tour de France tijdens zijn debuut in 1969, waarbij hij maar liefst 19 dagen de gele trui droeg. Hij finishte ook in Parijs als winnaar van het puntenklassement, het bergklassement, een combinatieklassement en won ook de prijs voor de algemene strijdlust. Geen enkele andere renner heeft ooit alle belangrijke klassementsprijzen in één Tour gewonnen. In totaal heeft hij de gele trui 96 keer gedragen.
Eendagskoersen en de baan
Ook zijn veroveringen van de belangrijkste eendagskoersen staan in de geschiedenisboeken. Hij is een van de weinige renners die niet alleen alle vijf de Monumenten heeft gewonnen, maar hij is ook de enige die ze allemaal minstens twee keer heeft gewonnen: Milaan-San Remo, Ronde van Vlaanderen, Parijs-Roubaix, Luik-Bastenaken-Luik en Il Lombardia. Van die vijf eendagskoersen won hij Milaan-San Remo acht keer.
In een interview met verslaggevers in 2005 zei Merckx dat de reden dat hij zo goed presteerde in Milaan-San Remo aan het begin van het seizoen te danken was aan zijn winterkoersen op de baan – hij won de Zesdaagse van Gent zeven keer – en zijn deelname aan wintersporten.
“Ik heb veel zesdaagse ritten gereden en slechts twee tot drie weken rust genomen. Ik ging op vakantie naar de bergen, maar als ik daar was, deed ik aan langlaufen. Dus ik was altijd druk bezig,” herinnerde Merckx zich.
Wat gewicht betreft, is het lastig om goed te beginnen aan het seizoen als je in de winter te veel aankomt. Daarom deed ik het zo goed in Milaan-San Remo, omdat ik in de winter koerste. Misschien presteerden de andere renners minder goed. Ik koerste op de baan en bleef over het algemeen in vorm, dus na 250 kilometer kon ik ze verslaan.
In 1972 vestigde hij het werelduurrecord op de Velodrome van Mexico-Stad, met een afstand van 49,431 kilometer. De madison was zijn favoriete baanwieler en gedurende zijn carrière won hij met Patrick Sercu zes Belgische nationale titels bij de elite, evenals drie Europese kampioenschappen.
Carrière-reflectie
Hij beëindigde zijn profcarrière in 1978, maar stoppen stond niet in zijn woordenboek toen hij het fietsmerk Eddy Merckx oprichtte, met racefietsen vanaf 1980. Hij was ook elf jaar lang directeur van de Belgische nationale ploeg, manager van de Ronde van Vlaanderen en hielp bij de organisatie van de Ronde van Qatar, waar hij in 2002 als mede-eigenaar aan de start kwam.
Eén wedstrijd die Merckx nooit won op de Olympische Spelen. Tijdens zijn wielercarrière mocht hij België slechts één keer vertegenwoordigen, namelijk op de Olympische Spelen van Tokio in 1964, omdat profs daar niet aan mochten deelnemen. Hij eindigde als twaalfde in de wegwedstrijd.
Wat was de mooiste overwinning uit zijn carrière? Hij kon niet één wedstrijd aanwijzen toen hij met Cyclingnews sprak. Hij merkte op dat zijn uurrecord bijzonder was omdat hij Ole Ritter met 700 meter versloeg. Maar zijn eerste overwinningen in een grote ronde in Frankrijk en Italië sprongen er het meest uit. Hij zei dat zijn eerste Giro “belangrijk” was voor zijn carrière, met het winnen van “de etappe naar Tres Cime di Lavaredo, dat was de beste etappe die ik in mijn carrière heb gereden”.
“Ah, zeker weten, één daarvan is de Tour de France van 1969. Dat was de beste”, zei hij. “Het was ook 30 jaar geleden dat een Belg de Tour de France had gewonnen. Dus het was een droom, een geschenk. De gele trui was magisch.”
Een van de redenen waarom de Tour-overwinning in 1969 zo bijzonder was, was dat deze volgde op een van de weinige donkere periodes in de carrière van de Belg. Zijn Peugeot-BP-Michelin-ploeggenoot en vriend Tom Simpson overleed twee jaar eerder tijdens de Tour tijdens de beklimming van de Mont Ventoux. Er werd vastgesteld dat zijn dood, die werd bestempeld als uitputting door de hitte, was verergerd door de aanwezigheid van amfetaminen en alcohol in zijn bloed. De UCI voerde vervolgens verplichte dopingcontroles in voor het daaropvolgende jaar.
Na zijn overwinning in de Giro van 1968 was Merckx in vorm in de Maglia Rosa na 15 etappes, maar de organisatoren maakten bekend dat hij positief testte bij een dopingtest tijdens de wedstrijd, en hij moest zich terugtrekken, hoewel hij zijn onschuld bepleitte. Omdat wielerfans en veel media argwanend stonden tegenover de testresultaten, die een Italiaanse renner in staat stelden de wedstrijd te winnen, hield een afdeling van de UCI een vergadering om de omstandigheden te evalueren en werd het besluit om Merckx 30 dagen te schorsen, teruggedraaid. Dit zou hem hebben belet de Tour te verlaten.
Gratie en geluk
Merckx zei dat hij zijn seizoen nooit op de Tour de France had gebaseerd, maar gewoon probeerde zoveel mogelijk wedstrijden te winnen. De tijden zijn sinds de jaren 60 en 70 veranderd wat betreft de manier waarop renners zich voorbereiden op specifieke wedstrijden op de kalender, welke uitrusting beschikbaar is en zoveel andere elementen. Merckx zei dat het moeilijk is om elke generatie op hetzelfde niveau te vergelijken.
Tegen de 80 jaar oud blijft Merckx in het nieuws. Hij was in de Tour de France van 2021 aanwezig om Mark Cavendish persoonlijk te feliciteren toen hij het record voor meeste etappezeges in de Tour evenaarde. Drie jaar later, toen Cavendish Merckx’ record voor etappezeges in de Tour de France verbrak, feliciteerde Merckx hem op sociale media.
Eerder in 2024 lanceerde het merk dat nog steeds zijn naam draagt, Merckx, een nieuwe reeks race- en gravelfietsen. Het bedrijf dat hij was begonnen, is nu gezamenlijk eigendom van de holding van de Belgische fabrikant Ridley.
Hij fietst nog steeds, maar minder vaak. Een val bij het oversteken van een spoorwegovergang in december 2024 veroorzaakte een heupfractuur, waarvoor een totale heupvervanging nodig was. Hij zou volledig herstellen.
Diezelfde maand vierden Eddy en Claudine Merckx hun 57e huwelijksjubileum. Ze hebben twee kinderen, dochter Sabrina en zoon Axel, die van 1993 tot 2007 profwielrenner was en brons won op de weg tijdens de Olympische Spelen in Athene.
