De beste seizoenen van Eddy Merckx en Tadej Pogačar lijken angstaanjagend veel op elkaar, maar nu het seizoen van 2024 voorbij is, wie heeft officieel het beste seizoen ooit?
Tadej Pogačar heeft eindelijk een einde gemaakt aan zijn superlatieve seizoen van 2024. Dit jaar behaalde hij overwinningen in de Giro d’Italia, de Tour de France en de Wereldkampioenschappen, evenals twee Monumenten, waarvan de meest recente afgelopen weekend in Il Lombardia. Een seizoen als dit hebben we al decennia niet meer gezien. Of toch wel?
Terwijl Pogačar de verdiende lof ontvangt voor zijn unieke seizoen, is er maar één renner die ooit in de buurt van een dergelijk seizoen is gekomen. Zoals met alle wielerrecords is Eddy Merckx de maatstaf. De Belg – niet voor niets ‘De Kannibaal’ genoemd – beleefde in 1972 op 27-jarige leeftijd een angstaanjagend vergelijkbaar seizoen. Dat jaar won Merckx twee grote rondes, drie monumenten, een uurrecord, twee etappezeges en een handvol eendagskoersen door heel Europa. Het wordt beschouwd als het meest illustere jaar in zijn carrière.
Met elke grote overwinning komt Pogačar steeds dichter bij het betreden van dezelfde ring als Merckx. Maar voordat we op de zaken vooruitlopen en hem de beste van de wereld noemen, moeten we de zaken even op een rijtje zetten en kijken naar de respectievelijke mirabiles van Tadej Pogačar en Eddy Merckx.
Het seizoen van Eddy Merckx in 1972
Om onze vergelijking te illustreren, herinneren we ons het seizoen van Eddy Merckx in 1972. In totaal behaalde Merckx 33 overwinningen in 1972, waaronder twee grote rondes en een handvol andere indrukwekkende onderscheidingen.
Aan het begin van zijn Grand Tour-avontuur won Merckx de Giro d’Italia ondanks een voorjaar vol pech – althans voor Merckx’ begrippen. Na een moeizame start van de wedstrijd, kwam hij in de tweede week op stoom. Met sterke prestaties in de tijdritten en aankomsten bergop wist hij vier etappes te winnen op weg naar zijn derde roze trui.
In de Tour de France zette hij een tandje bij en won hij zes etappes (zeven als je de ploegentijdrit meetelt). De helft van die overwinningen behaalde hij tegen de klok, maar hij leidde de strijd van voren en pakte de eindzege met tien minuten voorsprong.
Naast deze prestatie verslond de Kannibaal in 1972 ook drie monumenten: Milaan-San Remo, Luik-Bastenaken-Luik en Lombardije. Hij eindigde ook in de top tien van de Ronde van Vlaanderen en Parijs-Roubaix. Buiten de Monumenten behaalde Merckx eendaagse overwinningen in de Waalse Pijl, de Brabantse Pijl, de Scheldeprijs, de Gran Piemonte, de Giro dell’Emilia en de Trofeo Baracchi. Hij miste echter een succesvolle verdediging van zijn wereldtitel op de weg.
Hiertegenover stond echter een andere wereldtitel. Merckx verpulverde het uurrecord in 1972, met een totale afstand van 49,431 km tijdens zijn 60 minuten in Mexico-Stad. Ondanks dat het op een stalen frame met een gebogen stuur stond, hield dit UCI-record 28 jaar stand.
Waarom 1972 en niet nóg een seizoen uit het Eddy Merckx-archief?
Waarom hebben we het jaar gekozen waarin Merckx de regenboogtrui misliep? Nou, het komt door de cijfers.
1972 was zijn meest succesvolle seizoen in combinatie met overwinningen in grote rondes. Bovendien zorgden de drie Monument-overwinningen in één seizoen – een onderscheiding die slechts geen enkele andere renner ooit heeft weten te behalen – ervoor dat 1972 opviel in het palmares van de Belg.
1971 kende een vergelijkbaar sterk seizoen. Hij behaalde in totaal 35 overwinningen, met nog eens drie Monuments op zijn naam. Er was echter geen Giro-titel die zijn Tour-overwinning completeerde. In 1970, zijn andere seizoen in twee grote rondes, behaalde Merckx twee Monument-overwinningen, maar geen regenboogtrui. Toen hij in 1974 wel de regenboogtrui en twee grote rondes pakte, verzuimde hij een Monument-overwinning te pakken. Daarom moeten we 1972 als het ideale vergelijkingspunt beschouwen met Pogačars seizoen van 2024.
Tadej Pogačars seizoen van 2024
Ik denk dat we allemaal wel bekend zijn met Tadej Pogačars palmares van dit jaar. Hier is echter een opfrisser, mocht de overwinning enigszins vervagen in een grote gele, roze en regenboogkleurige waas.
Laten we beginnen met de grote prestatie. Pogačar verzekerde zich dit jaar van de Triple Crown en werd de eerste renner sinds 1987 die in hetzelfde seizoen de roze, gele en regenboogtrui won. Toen hij aan dit project in de Giro begon, was Pogačar ongenaakbaar. Slechts twee dagen koersen waren voldoende om zijn eerste etappezege te behalen en de maglia rosa te bemachtigen. Vanaf dat moment verliep het soepel voor de Sloveen, die in totaal zes etappes won. De Tour was een vergelijkbaar verhaal. Vanaf etappe 2 was Pogačar al naar de top van de belangrijkste klassementsrenners gestegen. Met een etappezege op dag vier zette de goudkoorts zich voort. Uiteindelijk volgden er nog zes etappes, met name dominante prestaties op Isola 2000 en Plateau de Beille.
Verder op de kalender pakte Pogačar twee Monumenten in Luik-Bastenaken-Luik en Il Lombardia. Door de ‘Race van de Vallende Bladeren’ te winnen, behaalde Pogačar zijn vierde opeenvolgende overwinning. Zelfs Merckx won niet vier keer achter elkaar een Monument.
De kersverse wereldkampioen won slechts één etappekoers buiten een grote ronde – de Ronde van Catalonië – maar overwinningen in de Strade Bianche en de GP Montréal zorgden ervoor dat de hoogste WorldTour-overwinningen bleven komen tijdens Pogačars veelbelovende seizoen 2024.
In totaal pakte Pogačar dit seizoen 25 overwinningen (inclusief algemeen klassement). Al zijn overwinningen, behalve de Giro dell’Emilia, waren op UCI WorldTour-niveau. Alles bij elkaar betekent dit dat hij 38% van de etappes waaraan hij deelnam (inclusief eendaagse wedstrijden) won en dit jaar ongeslagen was in etappekoersen. Pogačar eindigde op het podium in alle eendaagse wedstrijden waaraan hij deelnam, behalve één, de GP van Québec, waar hij zevende werd.
De onderlinge strijd
De twee vergelijken
Kijkend naar de grote overwinningen, lijken de twee erg op elkaar. De 33 overwinningen van Merckx vergeleken met de 25 van Pogačar is geen enorm verschil. Zeker als je het grote verschil in het aantal wedstrijddagen meerekent, hebben ze redelijk vergelijkbare resultaten.
Beiden domineerden de Giro en de Tour en behaalden onderweg talloze overwinningen. Ik zou zeggen dat Pogačars overwinningen indrukwekkender zijn gezien hoe sterk hij was op verschillende terreinen en in verschillende disciplines in een tijdperk waarin renners hypergespecialiseerd lijken. Pogačar behaalde in 2024 ook meer ritzeges in grote rondes dan Eddy Merckx in 1972.
Hoewel Pogačar aan minder etappekoersen deelnam dan Merckx in 1972, was Pogačar dit jaar ongeslagen. Merckx miste Parijs-Nice met zes seconden en eindigde als 33e in de Ronde van Sardinië. Pogačar wint dus in de etappekoersen.
Het argument voor Pogačar is lastig te verdedigen als we kijken naar de Monumenten. Top tien-klasseringen behalen bij alle vijf de Monumenten is indrukwekkend voor Merckx. Ondanks een gebroken ruggenwervel en een zware valpartij in Parijs-Roubaix behaalde Merckx toch drie Monumenten-overwinningen. Bovendien won hij de Brabantse Pijl en de Schedleprijs, twee belangrijke wedstrijden van de Belgische kalender die Pogačar nog niet gewonnen heeft.
Dat Pogačar Luik en Lombardije won, lijkt minder indrukwekkend, aangezien het allebei ook klimmersvriendelijke Monumenten zijn. Als hij dit jaar de Ronde van Vlaanderen of Milaan-San Remo had toegevoegd, was het een andere discussie geweest. Aan de andere kant kwam Eddy Merckx er in zijn triomfantelijke seizoen van 1972 niet eens in de buurt van de overwinning in Lombardije met meer dan drie minuten verschil.
Hoewel algemeen erkend als zijn sterkste seizoen, mist Merckx in 1972 de regenboogtrui. Dit geeft Pogačars seizoen van 2024 een enorm voordeel. Bovendien won Merckx in 1974, tijdens zijn Triple Crown-jaar, geen Monument. Tot op heden is Pogačar de enige renner die zowel een Monument (laat staan twee) als de Triple Crown in één seizoen heeft gewonnen. Zijn record van 2024 kan daarom als onaantastbaar worden beschouwd.
Is een regenboogtrui gelijkwaardig aan Merckx’ extra Monument-overwinning? Ja. Sterker nog, het weegt er zelfs tegenop. Daarmee ontloopt Pogačar Merckx’ terrein en begeeft hij zich op onbekend wielerterrein.
Ons oordeel
De strijd om het beste seizoen in de geschiedenis van het mannenwielrennen draait om een fotofinish, maar ik neig ernaar om Pogačars seizoen 2024 uit te roepen tot GSOAT (beste seizoen aller tijden).
Het is ongelooflijk moeilijk om die twee te scheiden. De manier waarop Pogačar ongeveer de helft van zijn wedstrijddagen domineerde, was bijna dictatoriaal. Zelfs met meer tegenstand en een gestroomlijnd professioneel peloton dat het hele jaar door tegen hem streed, slaagde hij er toch in om zijn rivalen in 2024 te decimeren. Ter vergelijking: Merckx werd in 1972 door zijn tegenstanders aan het wankelen gebracht. Raymond Poulidor versloeg hem in de titel van Parijs-Nice en José Manuel Fuente had hem in de eerste week van de Giro van dat jaar in de tang. Dit jaar werd Pogačar zelden door zijn tegenstanders van zijn stuk gebracht.
Ik kan echter niet voorbijgaan aan Merckx’ vermogen om in welke wedstrijd dan ook te slagen. De statistieken van de Belg in de Grote Rondes van 1972 zijn vrijwel identiek aan die van Pogačar, zelfs tot aan de winstmarges in de Grote Rondes. Merckx heeft echter een voorsprong wat mij betreft op het gebied van eendaagse wielerwedstrijden. Pogačar was dit jaar misschien iets te pragmatisch met zijn koersdagen. Merckx voldeed in 1972 aan alle eisen, behalve aan de regenboogtrui.
De ambitieuze maar succesvolle poging van de Belg om het uurrecord te winnen, geeft hem in dat opzicht zeker een voorsprong op Pogačar, maar de Sloveen won met succes de Triple Crown en meer. Met Monument-overwinningen bovenop de drie meest prestigieuze truien in de sport, zal Pogačars seizoen van 2024 de komende decennia worden beschouwd als het ware plafond van de wielersport. Merckx heeft een paar van deze seizoenen in de benen gehad, dus we kunnen alleen maar raden dat Pogačar nog maar net is begonnen. Als hij dit op 26-jarige leeftijd al kan, zou het mij niet verbazen als Pogačar nog minstens een seizoen als dit kan volhouden.
