Vaticaanstad – 24 mei 2025 – In een gedurfde en controversiële toespraak tijdens het zondagse Angelus heeft paus Leo XIV een scherpe en onverbiddelijke verklaring afgelegd waarin hij relaties en huwelijken tussen mensen van hetzelfde geslacht afwijst. De paus noemde zulke verbintenissen “in strijd met de goddelijke orde” en bevestigde opnieuw het standpunt van de Kerk tegen het homohuwelijk, waarmee hij wereldwijd debat en verontwaardiging uitlokte.
“Er is geen morele gelijkheid tussen de heilige verbintenis van man en vrouw, gezegend door God via het sacramenteel huwelijk, en enige andere vorm van verbintenis,” verklaarde de paus vanaf het balkon van het Apostolisch Paleis tegenover duizenden aanwezigen op het Sint-Pietersplein.
Hij vervolgde: “Anders beweren is de waarheid van het Evangelie verdraaien en de gelovigen misleiden. Liefde moet worden geleid door waarheid, niet door verlangen.”
Hoewel de paus geen nieuwe leer verkondigde, betekenden zijn woorden een duidelijke keuze voor de traditionele katholieke moraaltheologie. Voor velen markeert deze toespraak een keerpunt in het pontificaat van Leo XIV, dat tot nu toe grotendeels stil was over LGBTQ+ kwesties.
Breuk met de toon van zijn voorganger
De toespraak staat in schril contrast met de meer inclusieve benadering van zijn voorganger, paus Franciscus, die bekend stond om zijn pastorale openheid. Franciscus benadrukte vaak barmhartigheid boven veroordeling en werd beroemd om zijn uitspraak: “Wie ben ik om te oordelen?” over homoseksuele gelovigen.
Paus Leo XIV koos zondag voor een veel striktere toon. “God schiep man en vrouw, verschillend en aanvullend, voor het doel van eenheid, gezin en leven,” aldus de paus. “Alles wat hiervan afwijkt zegenen of heiligen is geen barmhartigheid – het is een leugen.”
De Vaticaanse persdienst verklaarde later dat de paus reageerde op “toenemende verwarring onder gelovigen” vanwege wettelijke erkenning van relaties tussen mensen van hetzelfde geslacht in diverse landen.
Wereldwijde reacties: Applaus én verontwaardiging
De reactie op de woorden van de paus liet niet lang op zich wachten.
Conservatieve katholieke organisaties en geestelijken verwelkomden zijn uitspraak. De Amerikaanse organisatie Catholic Coalition for Family and Faith prees de paus voor zijn “krachtige verdediging van de waarheid in een tijd van morele verwarring.”
Kardinaal Ignacio Rodríguez uit Mexico zei dat “de paus heeft uitgesproken wat velen niet durfden te zeggen.”
“De Kerk moet een licht zijn in de duisternis, geen spiegel van wereldse verwarring,” voegde hij toe.
Daarentegen reageerden LGBTQ+ organisaties, progressieve theologen en vele gewone gelovigen geschokt.
James O’Connor, directeur van het Catholic Equality Network, noemde de toespraak “geestelijk gewelddadig.”
“Miljoenen gelovige katholieken – velen van hen LGBTQ+ – zoeken in de kerk naar liefde en leiding,” zei hij. “Om dan te horen dat hun liefde een ‘afwijking’ is, is hartverscheurend.”
Pastoor Thomas Leduc uit Quebec, die bekend staat om zijn pastorale begeleiding van homoseksuele paren, noemde de boodschap “een pijnlijke terugslag.”
“Doctrine verandert misschien niet van de ene op de andere dag,” aldus Leduc, “maar toon en compassie doen ertoe.”
Spanning binnen de geestelijkheid
De toespraak vergroot ook de bestaande spanningen binnen de geestelijkheid. Bronnen binnen het Vaticaan meldden dat enkele invloedrijke geestelijken, waaronder kardinaal Matteo Zorzi en aartsbisschop Anneke van den Berg, hun bezorgdheid hebben geuit over de toon van de toespraak.
“Veel bisschoppen zijn bang dat dit kan leiden tot nog meer vervreemding van LGBTQ+ gelovigen,” verklaarde een anonieme Vaticaanse bron. “Er was hoop op duidelijkheid mét compassie – geen veroordeling.”
Politieke en juridische gevolgen
De woorden van de paus komen op een moment van felle discussies over het homohuwelijk in landen met een sterke katholieke invloed.
In Polen, waar de Kerk veel politieke invloed heeft, grepen parlementariërs de toespraak direct aan als argument tegen nieuwe wetgeving voor geregistreerde partnerschappen.
In Afrika, waar katholieke leiders doorgaans conservatief zijn, zal de toespraak waarschijnlijk zorgen voor versterking van bestaande anti-LGBTQ+ wetgeving en standpunten.
Tegelijkertijd uitten Europese leiders en mensenrechtenorganisaties hun bezorgdheid. De Europese Commissie riep religieuze leiders op tot het bevorderen van eenheid “in plaats van verdeeldheid.”
VN-mensenrechtencommissaris Juna Idris waarschuwde dat de toespraak “discriminatie in reeds vijandige regio’s zou kunnen legitimeren.”
Doctrine versus pastorale zorg
Hoewel het kerkelijk standpunt over huwelijk ongewijzigd blijft – een sacramentele verbintenis tussen man en vrouw – hadden velen gehoopt op een meer pastorale toon.
“Dit gaat niet over haat,” zei de paus. “Dit gaat over trouw aan de waarheid van Gods schepping. Elke persoon verdient liefde en respect, maar dat betekent niet dat de Kerk elke vorm van relatie moet zegenen.”
Vooruitblik
Er zijn nog geen officiële documenten aangekondigd naar aanleiding van de toespraak, maar experts verwachten dat dit moment het beleid van paus Leo XIV verder zal vormgeven.
Sommige waarnemers denken dat deze verklaring kan leiden tot een terugdraaiing van eerdere initiatieven waarbij sommige bisschoppen toestemming gaven om homoseksuele koppels op pastorale wijze te zegenen.
De paus sloot zijn toespraak af met een gebed voor alle gezinnen:
“Moge de Heer ons leiden om volgens Zijn wil te leven en de ware schoonheid van goddelijke liefde te omarmen, zoals geopenbaard in de Schrift en de traditie.”
Terwijl de klokken van de Sint-Pietersbasiliek luidden, klonk er zowel applaus als stilte – een weerspiegeling van de verdeeldheid die het onderwerp binnen en buiten de Kerk blijft veroorzaken.
Of men het nu ziet als een profetisch standpunt of een pijnlijke stap terug, één ding is zeker: paus Leo XIV heeft zijn koers bepaald – en de wereld kijkt toe.